سال ۱۸۷ هجری قمری

سال ۱۸۷ هجری قمری
< ۱۸۸ - ۱۸۶ >
۳ - قرن ۲ هجری قمری - ۱
امامت
امام رضا(ع)
(دوره امامت: ۲۰ سال از ۱۸۳ تا ۲۰۳ق)
حکومت‌های سرزمین‌های اسلامی
بنی‌عباس در عراق هارون عباسی
وقایع مهم
سقوط برمکیان و کشته شدن جعفر بن یحیی برمکی
تولدها و وفات‌ها
وفات عبدالسلام بن حرب النهدی
وفات عبدالعزیز بن عبد الصمد القمی
وفات فضیل بن عیاض
وفات معاذ الهراء النحوی

سال ۱۸۷ هجری قمری از سال‌شمار هجری قمری مصادف است با پنجمین سال از دوره بیست ساله امامت امام رضا(ع) و هجدهمین سال خلافت هارون الرشید عباسی.

سقوط برمکیان و کشته شدن جعفر بن یحیی برمکی از مهمترین حوادث این سال دانسته شده است. وفات برخی از اصحاب امام صادق(ع) از جمله ‌عبدالسلام بن حرب النهدی، عبدالعزیز بن عبد الصمد القمی، فضیل بن عیاض و معاذ الهراء النحوی از اتفاقات دیگر سال ۱۸۶ هجری قمری است.

معرفی

روز نخست این سال یعنی ۱ محرم مصادف است با جمعه ۱۳ دی سال ۱۸۱ شمسی و ۳ ژانویه سال ۸۰۳ میلادی. روز پایانی سال یعنی ۳۰ ذی‌الحجة، مصادف است با سه شنبه ۲ دی سال ۱۸۲ شمسی و ۲۳ دسامبر سال ۸۰۳ میلادی.

سال ۱۸۷ هجری قمری، پنجمین سال از دوره بیست ساله امامت امام رضا(ع) در زمان حکومت هارون الرشید بود.

رویدادها

در این سال برمکیان از خاندان صاحب نفوذ در دستگاه خلافت عباسی، توسط هارون الرشید سرنگون و جعفر بن یحیی بن خالد برمکی وزیر سرشناس هارون، به قتل رسید و یحیی بن خالد و فضل بن یحیی زندانی شدند و همه اموال برمکیان مصادره گردید. در مورد علت سرنگونی برمکیان اختلاف‌نظر وجود دارد. برخی از محققان تمایل سیاسی ایشان به علویان و حمایت از یحیی بن عبدالله بن حسن علوی را از جمله دلایل سقوط برامکه عنوان کرده‌اند.

مورخان به برخی دیگر از حوادث از جمله لشکر کشی هارون به سرزمین روم به خاطر پیمان‌شکنی رومیان اشاره کرده‌اند که هارون توانست رومیان را شکست داده و با قرارداد صلح برگردد.

درگذشت‌ها

  • معاذ بن مسلم بن ابی اساره یا معاذ الهراء النحوی، از شاعران و عالمان علم نحو و استاد فراء و کسائی و از بزرگان و اصحاب خاص امام باقر(ع) و امام صادق(ع). او را نویسنده کتاب‌های زیادی در زمینه علم نحو دانسته‌اند. برخی او را شیعه و حتی از بزرگان شیعه در کوفه، جلیل القدر، و ثقه قلمداد کرده‌اند. برخی وفات او را در این سال دانسته‌اند.
  • محمّد بن عبدالرحمن الذهلی یا الباهلی از اصحاب امام صادق(ع). عده‌ای او را محدثی امامی، ثقه و مورد اعتماد دانسته‌اند. شیخ طوسی و دیگران وفات او را در این سال عنوان کرده‌اند.
  • محمد بن سالم بن افلح الانصاری امامی مذهب و از اصحاب امام صادق(ع). برخی معتقدند که او در این سال وفات کرده است.
  • یحیی بن عبد الملک بن أبی عتبه یا ابن أبی غنیه از راویان امامی و از اصحاب امام صادق(ع) برخی او را محدثی مجهول و عده‌ای دیگر ثقه و مورد اعتماد دانسته‌اند. نویسنده قاموس الرجال سکوت برخی از عالمان اهل سنت را دلیلی بر سنی بودن او عنوان کرده است. ابن سعد و دیگران وفات او را در این سال گزارش کرده‌اند.

هچنین می‌توان از افراد دیگری که در این سال وفات نمودند، نام برد؛ از جمله معتمر بن سلیمان التیمی از راویان حدیث، عیسی بن یونس بن أبی إسحاق السبیعی از راویان حدیث و استاد امین و مأمون عباسی، جعفر بن یحیی بن خالد برمکی، از وزرا و نزدیکان هارون الرشید، عمر بن عبید بن ابی امیة الطنافسی از راویان حدیث در کوفه و یحیی بن عبدالملک بن حمید از راویان حدیث.

پانویس

  1. ↑ «»، باحساب.
  2. ↑ خضری، تاریخ تشیع، ۱۳۹۱ش، ص۱۹۱؛ منتظر القائم، تاریخ امامت، ۱۳۸۶ش، ص۲۲۳؛ گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ تشیع، ۱۳۸۹ش، ص۱۱۶.
  3. ↑ برای اطلاعات بیشتر رجوع کنید به: طبری، تاریخ الامم و الملوک،ج۸، ص۲۸۷-۳۰۲؛ ابن جوزی، المنتظم، ۱۴۱۲ق، ج۹، ص۱۲۶.
  4. ↑ ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۹۲م،ص۳۸۲.
  5. ↑ ابن مسکویه، تجارب الأمم، ۱۳۷۹ش، ج۳، ص۵۳۷؛ ذهبی، تاریخ الإسلام، ۱۴۱۳ق، ج۱۲، ص۲۲-۲۷.
  6. ↑ مسعودی، مروج الذهب، ۱۴۰۹ق، ج۳، ص۳۶۸.
  7. ↑ طقوش، دولت عباسیان، ۱۳۸۳ش، ص۹۶.
  8. ↑ برای اطلاعات بیشتر رجوع کنید به: طبری، تاریخ الامم و الملوک، ج۸، ص۳۰۷؛ ذهبی، تاریخ الإسلام، ۱۴۱۳ق، ج۱۲، ص۳۳-۳۵.
  9. ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۳۱۰.
  10. ↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۲۶۹.
  11. ↑ ابن خلکان، وفیات الأعیان، بیروت، ج۴، ص۴۷؛ ؛ ابن قانع بغدادی، معجم الصحابة، ۱۴۲۴ق، ج۳، ص۸۷۶.
  12. ↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۲۶۹؛ مامقانی، تنقیح المقال، بی‌تا، ج۲، القسم الثانی، ص۱۴.
  13. ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۳۱۰؛ علامه حلی، رجال العلامة الحلی، ۱۴۰۲ق، ص۲۴۶.
  14. ↑ مامقانی، تنقیح المقال، بی‌تا، ج۲، القسم الثانی، ص۱۴.
  15. ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۳۱۰؛ علامه حلی، رجال العلامة الحلی، ۱۴۰۲ق، ص۲۴۶.
  16. ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۶، ص۴۳؛ ابن قتیبه، المعارف، ۱۹۹۲م، ص۵۱۱؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۴۸، ص۳۷۸؛ ابن کثیر، البدایة و النهایة، ۱۴۰۷ق، ج۱۰، ص۱۹۹.
  17. ↑ نجاشی، رجال النجاشی، ۱۳۶۵ش، ص۳۲۴.
  18. ↑ کشی، اختیار معرفة الرجال، مع تعلیقات میر داماد الأسترآبادی، ج۲، ص۵۲۲.
  19. ↑ برقی، الرجال، ۱۳۴۲ش، ص۱۷.
  20. ↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۰۶؛ ذهبی، العقد الثمین، ۱۴۲۵ق، ص۲۳۳؛ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۵۳۹.
  21. ↑ زمخشری، الکشاف، ۱۴۰۷ق، ج۳، ص۳۴.
  22. ↑ ابن خلکان، وفیات الأعیان، بیروت، ج۵ ؛ ص۲۱۸؛ قفطی، إنباه الرواة، ۱۴۲۴ق، ج۳، ص۲۸۸.
  23. ↑ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۵۳۹.
  24. ↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۱۴۶.
  25. ↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۰۶.
  26. ↑ اعرجی کاظمی، عدة الرجال، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۵۵.
  27. ↑ ابن خلکان، وفیات الأعیان، بیروت، ج۵، ص۲۱۸؛ ذهبی، العقد الثمین، ۱۴۲۵ق، ص۲۳۳؛ اعرجی کاظمی، عدة الرجال، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۵۵.
  28. ↑ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۵۳۹.
  29. ↑ بصری، فائق المقال، ۱۴۲۲ق، ص۱۶۲.
  30. ↑ علامه حلی، رجال العلامة الحلی، ۱۴۰۲ق، ص۱۷۱؛ مازندرانی حائری، منتهی المقال، ۱۴۱۶ق، ج۶، ص۲۷۲.
  31. ↑ ابن ندیم، الفهرست، بیروت، ص۹۶-۹۷؛ قفطی، إنباه الرواة، ۱۴۲۴ق، ج۳، ص۲۸۹؛ ذهبی، العقد الثمین، ۱۴۲۵ق، ص۲۳۴؛ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۵۴۱.
  32. ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۶، ص۳۶۰؛ سمعانی، الأنساب، ۱۳۸۲ق، ج۱۲، ص۵۱۰؛ ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الأنساب، ۱۴۱۴ق، ج۳، ص۲۷۷.
  33. ↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۲۳۷.
  34. ↑ مامقانی، تنقیح المقال، بی‌تا، ج۲، القسم الاول، ص۱۵۱.
  35. ↑ شبستری، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق(ع)، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۲۳۰.
  36. ↑ مرتضی، معجم الصحابة، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۴۷۸-۴۷۹.
  37. ↑ بخاری، صحیح البخاری، ۱۴۱۰ق، ج۸، ص۲۴۳؛ ابن ماجه، سنن ابن ماجه، ۱۴۱۸ق، ج۱، ص۳۷۲؛ أبی داود، سنن أبی داود، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۳۵۰؛ ترمذی، سنن الترمذی، ۱۴۱۹ق، ج۱، ص۱۰۱.
  38. ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۶، ص۳۶۰؛ سمعانی، الأنساب، ۱۳۸۲ق، ج۱۲، ص۵۱۰؛ صفدی، الوافی بالوفیات، ۱۴۰۱ق، ج۱۸، ص۴۱۷؛ ابن قانع بغدادی، معجم الصحابة، ۱۴۲۴ق، ج۲، ص۴۷۹.
  39. ↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۲۳۹.
  40. ↑ شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۶، ص۱۷۸؛ نمازی شاهرودی، مستدرکات علم رجال الحدیث، ۱۴۱۴ق، ج۴، ص۴۴۳.
  41. ↑ خویی، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ق، ج۱۱، ص۳۶؛ مرتضی، زبده المقال، ۱۴۲۶ق، ج۱، ص۵۹۲.
  42. ↑ شبستری، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق(ع)، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۲۴۰.
  43. ↑ الإعلام بوفیات الأعلام، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۲۰؛ حسینی، التذکرة، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۱۰۵۰؛ ابو مخرمه، قلادة النحر، ۱۴۲۸ق، ج۲، ص۲۹۲.
  44. ↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۲۸۸؛ شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۹، ص۳۵۸؛ شبستری، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق(ع)، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۱۱۶؛ اردبیلی، جامع الرواة، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۱۳۸.
  45. ↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۲۸۸.
  46. ↑ شبستری، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق(ع)، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۱۱۶.
  47. ↑ تفرشی، نقد الرجال، ۱۳۷۷ش، ج۴، ص۲۴۱؛ اردبیلی، جامع الرواة، ۱۴۰۳ق، ج۲، ص۱۳۸؛ مامقانی، تنقیح المقال، بی‌تا، ج۳، ص۱۳۸.
  48. ↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۲۸۸.
  49. ↑ قهپایی، مجمع الرجال، ۱۳۶۴ش، ج۵، ص۲۵۳؛ شبستری، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق(ع)، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۱۱۶.
  50. ↑ شبستری، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق(ع)، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۸۰.
  51. ↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۲۸۳.
  52. ↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۲۸۳-۲۸۴؛ قهپایی، مجمع الرجال، ۱۳۶۴ش، ج۵، ص۲۱۴؛ شبستری، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق(ع)، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۸۰.
  53. ↑ شبستری، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق(ع)، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۴۳۷.
  54. ↑ مامقانی، تنقیح المقال، بی‌تا، ج۳، ص۳۱۹.
  55. ↑ طوسی، رجال الطوسی، ۱۳۷۳ش، ص۳۲۳.
  56. ↑ مرتضی، زبده المقال، ۱۴۲۶ق، ج۲، ص۵۵۰.
  57. ↑ شبستری، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق(ع)، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۴۳۷.
  58. ↑ شوشتری، قاموس الرجال، ۱۴۱۰ق، ج۱۱، ص۶۷.
  59. ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۶، ص۳۶۴.
  60. ↑ حسینی، التذکرة، ۱۴۱۸ق، ج۳، ص۱۸۸۲.
  61. ↑ ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ۱۳۸۵ش، ج۱، ص۴۲۶.
  62. ↑ ابن خلکان، وفیات الأعیان، بیروت، ج۷، ص۱۹-۲۴.
  63. ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ۱۴۱۰ق، ج۷، ص۲۱۳؛ مظفر، الإفصاح، ۱۴۲۶ق، ج۴، ص۴۸؛ ذهبی، الإعلام بوفیات الأعلام، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۱۲۰.
  64. ↑ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۱۱، ص۱۵۶؛ ابن قانع بغدادی، معجم الصحابة، ۱۴۱۳ق، ج۱، ص۳۵۱؛ سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، ۱۴۱۸ق، ج۲، ص۴۳۷.
  65. ↑ ابن ابی الوفا، الجواهر المضیئة، مؤسسة الرسالة، ج۲، ص۶۸۱.
  66. ↑ خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ۱۴۱۷ق، ج۷، ص۱۶۴-۱۷۱؛ ابن عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ۱۴۱۵ق، ج۷۲، ص۱۷۴؛ ابن خلکان، وفیات الأعیان، بیروت، ج۱، ص۳۲۸.
  67. ↑ ابن اثیر، اللباب فی تهذیب الأنساب، ۱۴۱۴ق، ج۲، ص۲۸۵.
  68. ↑ ابن حجر عسقلانی، تهذیب التهذیب، ۱۳۲۵ق، ج۱۱، ص۲۵۲.
  1. ↑ در روایتی که به‌صورت پرتکرار در منابع آمده، تسلط او بر مبانی فقهی و عقیدتی مذاهب مختلف اسلامی را نشان داده و امام صادق(ع) نیز روش و سیره او را مورد تأیید قرار داده است.(برای نمونه نگاه کنید به: کشی، إختیار معرفة الرجال، ۱۴۰۴ق، ص۲۵۳؛ قهپایی، مجمع الرجال، ۱۳۶۴ش، ج۶، ص۹۷؛ مازندرانی حائری، منتهی المقال، ۱۴۱۶ق، ج۶، ص۲۷۲.) عده‌ای معتقدند که او عمر طولانی داشته است.(ابن خلکان، وفیات الأعیان، بیروت، ج۵، ص۲۱۸؛ ابن ندیم، الفهرست، بیروت، ص۹۷.)

منابع

  • ابن ابی الوفا، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئة فی طبقات الحنفیة، بی‌جا، مؤسسة الرسالة، چاپ دوم، بی‌تا.
  • ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الأنساب، بیروت،‌دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.
  • ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی بن محمد، المنتظم فی تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۲ق.
  • ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تهذیب التهذیب، بیروت،‌دار صادر، ۱۳۲۵ق.
  • ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الأعیان و أنباء أبناء الزمان، بیروت، دارالفکر، بی‌تا.
  • ابن عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینة دمشق و ذکر فضلها و تسمیة من حلها من الأماثل أو اجتاز بنواحیها من واردیها و أهلها، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵ق.
  • ابن قانع بغدادی، عبدالباقی، معجم الصحابة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۲۴ق.
  • ابن قتیبة، عبدالله بن مسلم، المعارف، تحقیق ثروت عکاشة، قاهرة، الهیئة المصریة العامة للکتاب، چاپ دوم، ۱۹۹۲م.
  • ابن کثیر الدمشقی، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایة، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۷ق.
  • ابن ماجه، محمد بن یزید القزوینی، سنن ابن ماجه، بیروت، دارالجیل، ۱۴۱۸ق.
  • ابن مسکویه الرازی، ابو علی، تجارب الأمم، تحقیق ابو القاسم امامی، تهران، سروش، پاپ دوم، ۱۳۷۹ش.
  • ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، بیروت، دارالمعرفة، بی‌تا.
  • ابن‌سعد، محمد، الطبقات الکبری، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۰ق.
  • ابو مخرمه، عبدالله طیب بن عبد الله، قلادة النحر فی وفیات أعیان الدهر، بیروت، دارالمنهاج، ۱۴۲۸ق.
  • أبی داود، سلیمان بن اشعث، سنن أبی داود، قاهره، دارالحدیث، ۱۴۲۰ق.
  • اردبیلی، محمد بن علی، جامع الرواة و ازاحة الاشتباهات عن الطرق و الأسناد، بیروت،‌دار الأضواء، ۱۴۰۳ق.
  • اعرجی کاظمی، محسن بن حسن، عدة الرجال، قم، اسماعیلیان، ۱۴۱۵ق.
  • بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح البخاری، قاهره، وزارة الاوقاف، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.
  • برقی، احمد بن محمد، کتاب الرجال، تهران، دانشگاه تهران، ۱۳۴۲ش.
  • بصری، احمد بن عبدالرضا، فائق المقال فی الحدیث و الرجال، قم، موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، ۱۴۲۲ق.
  • ترمائینی، عبدالسلام، دائره‌المعارف تاریخی رویدادهای تاریخ اسلام، مترجم جمعی از پژوهشگران، انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۵ش.
  • ترمذی، محمد بن عیسی، الجامع الصحیح و هو سنن الترمذی، قاهره، دارالحدیث، ۱۴۱۹ق.
  • تفرشی، مصطفی بن حسین، نقد الرجال، قم، موسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، ۱۳۷۷ش.
  • حاجی خلیفه، مصطفی بن عبد الله، کشف الظنون عن أسامی الکتب و الفنون، بیروت،‌دار إحیاء التراث العربی، بی‌تا.
  • حسینی، محمد بن علی، التذکرة بمعرفة رجال الکتب العشرة، قاهره، مکتبة الخانجی، ۱۴۱۸ق.
  • خضری، سید احمد رضا، تاریخ تشیع، قم، نشر معارف، ۱۳۹۱ش.
  • خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۷ق.
  • خویی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث و تفصیل طبقات الرواة، بی‌نا، بی‌جا، چاپ پنجم، ۱۴۱۳ق.
  • ذهبی، محمد بن احمد، الإعلام بوفیات الأعلام، بیروت، مؤسسة الکتب الثقافیة، ۱۴۱۳ق.
  • ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، بیروت، دارالکتاب العربی، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق.
  • ذهبی، محمد بن احمد، العقد الثمین فی تراجم النحویین، قاهره، دارالحدیث، ۱۴۲۵ق.
  • زمخشری، محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دارالکتاب العربی، ۱۴۰۷ق.
  • سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الأنساب، حیدرآباد، دائرة المعارف العثمانیة، ۱۳۸۲ق.
  • شبستری، عبدالحسین، الفائق فی رواة و أصحاب الإمام الصادق(ع)، قم، مؤسسة النشرالإسلامی، ۱۴۱۸ق.
  • شوشتری، محمدتقی، قاموس الرجال،، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، چاپ دوم، ۱۴۱۰ق.
  • صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، بیروت، دارالنشر، چاپ دوم، ۱۴۰۱ق.
  • طبری، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبو الفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، ۱۳۸۷ق.
  • طقوش، محمد سهیل، دولت عباسیان، ترجمه حجت الله جودکی، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۳ش.
  • طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ سوم، ۱۳۷۳ش.
  • علامه حلی، حسن بن یوسف، رجال العلامة الحلی، قم، الشریف الرضی، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق.
  • قفطی، علی بن یوسف، إنباه الرواة علی أنباه النحاة، بیروت، المکتبة العصریة، ۱۴۲۴ق.
  • قهپایی، عنایةالله، مجمع الرجال، قم، اسماعیلیان، چاپ دوم، ۱۳۶۴ش.
  • کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، قم، موسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، ۱۴۰۴ق.
  • گروه تاریخ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ تشیع، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۱۳۸۹ش.
  • گروه علمی موسسه امام صادق(ع)، زیر نظر جعفر سبحانی، موسوعة طبقات الفقهاء، قم، مؤسسة الإمام الصادق(ع)، ۱۴۱۸ق.
  • مازندرانی حائری، محمد بن اسماعیل، منتهی المقال فی أحوال الرجال، قم، موسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، ۱۴۱۶ق.
  • مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، رحلی، بی‌نا، بی‌جا، بی‌تا.
  • مرتضی، بسام، زبدة المقال من معجم الرجال، بیروت، دارالمحجة البیضاء، ۱۴۲۶ق.
  • مسعودی، علی بن الحسین بن علی، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، قم، دارالهجرة، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق.
  • مظفر، محمد حسن، الإفصاح عن أحوال رواة الصحاح، قم، موسسة آل البیت(ع) لإحیاء التراث، ۱۴۲۶ق.
  • منتظر القائم، اصغر، تاریخ امامت، قم، دفتر نشر معارف، ۱۳۸۶ش.
  • نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش.
  • نمازی شاهرودی، علی، مستدرکات علم رجال الحدیث، تهران، فرزند مولف، ۱۴۱۴ق.
برگرفته از «https://fa.wikishia.net/index.php?title=سال_۱۸۷_هجری_قمری&oldid=690452»